روش لجن فعال (Activated Sludge ) یک روش بیولوژیکی هوازی تصفیه فاضلاب است.
این روش در اوایل دهه 1880 میلادی توسط دکتر اسمیت ابداع شده و پس ازمدتی و از حدود 100 سال پیش بطور مؤثر و گسترده ای برای تصفیه فاضلابهای بهداشتی و شهری بکارگرفته شده است. با اثبات کارایی بسیار خوب این روش مطالعات و بررسی ها برای بهبود هرچه بیشتر این روش به انجام رسید بطوریکه به تدریج انواع مختلفی از این روش طراحی شده و به اجرا درآمد.

در واقع تمامی این تغییرات برای سازگار کردن این روش با نیازمندیهای مختلف از سیستم تصفیه بود. بطوریکه امروزه از این روش حتی برای تصفیه انواع فاضلابهای صنعتی که قابلیت تصفیه بیولوژیکی دارند، استفاده می شود. تثبیت تماسی، هوادهی گسترده، اکسیژن خالص، تغذیه مرحله ای و نهراکسیداسیون همگی انواع مختلفی از روش لجن فعال هستند

فرآیند لجن فعال شامل سه بخش اصلی می باشد که این بخشها عبارتند از:

1- مخزن هوادهی که در آن میکروارگانیسمهای موثر در تصفیه بصورت معلق در آن نگهداری شده و برای ادامه فعالیت آنها اکسیژن به مخزن تزریق می گردد.

2- مخزن ته نشینی که در آن لجن بیولوژیکی از پساب جدا شده و مخلوط فاضلاب در دو فاز جدا سازی می شود.

3- یک سیستم برگشت لجن که بخشی از لجن ته نشینی شده در مخزن ته نشینی را دوباره به مخزن هوادهی بازمی گرداند.

شرح فرآیند لجن فعال

در این فرآیند ابتدا فاضلاب وارد مخزن ته نشینی اولیه شده و ذرات خارجی و درشت طی فرآیندی ته نشینی در کف مخزن ته نشینی شده و از جریان فاضلاب جدا می گردد. بطور معمول در این مرحله 30-25 درصد از بارآلودگی که ناشی از مواد آلی معلق و ذرات درشت است حذف می شود.
سپس پساب وارد مخزن هوادهی شده و با توده میکروارگانیسم های موجود در آن تماس می یابد.
میکروارگانیسم ها به کمک اکسیژن تزریقی به مخزن هوادهی موادآلی (آلاینده) موجود در فاضلاب را جذب و در نهایت تجزیه می نمایند. از مجموع مواد آلی که جذب میکروارگانیسم ها می شود بخشی بصورت انرژی، بخشی بصورت گاز و بخشی بصورت سلولهای جدید درمی آیند. بنابراین در مخزن هوادهی همواره مخلوطی از میکروارگانیسمها، مواد آلی (آلاینده)، مواد معدنی بی اثر و آب وجود دارد که به آن مایع مخلوط یا MLSS می گویند.
پس از گذشت زمان ماندی در حدود 12-6 ساعت این مایع مخلوط وارد مخزن ته نشینی ثانویه می شود. در این مخزن لجن یا همان توده بیولوژیکی به سبب وزن بیشتر در کف مخزن ته نشین شده و پساب عاری از مواد آلی (آلاینده) از مخزن خارج می شود. البته تمام لجن ته نشین شده از سیستم دفع نمی گردد چراکه این کار باعث کاهش تعداد میکروارگانیسمهای مخزن هوادهی شده و باعث می شود که بخشی از مواد آلی به سبب جمعیت کم میکروارگانیسم ها جذب آنها نشوند. بنابراین بخشی از لجن ته نشین شده دوباره به مخزن هوادهی بازگردانده می شود که به آن لجن فعال (Activated Sludge) می گویند. در واقع علت نامگذاری این روش نیز همین برگشت لجن (توده میکروارگانیسم ها) از مخزن ته نشینی به مخزن هوادهی است.

ویژگی های کلی این روش عبارتند از:

- راندمان 95-85% در حذف BOD و COD
- توان پذیرش فاضلابهای با BOD کمتر از حدود 2000 میلیگرم در لیتر
- نیاز به انجام هوادهی مصنوعی به صورت عمقی یا سطحی
- حساسیت کمتر نسبت به تغییرات دما و pH در مقایسه با روشهای بی هوازی
- نیاز به تأسیسات هضم لجن
- صرفه اقتصادی این روش برای کاربرد برای تصفیه فاضلابهای با دبی بالا

خواهشمند است جهت کسب اطلاعات تکمیلی با کارشناسان فنی ما با شماره های 05136086689و 09120407458 تماس حاصل فرمایید و یا به آدرس ایمیل aeb_w.water@yahoo.com با ما در ارتباط باشید.